تصویبنامه مصوب جلسه مورخ 1400/12/04 هيأت وزیران درخصوص "آیین نامه اجرایی واردات، صادرات و عبور پسماندها براساس مقررات کنوانسیون بازل" طی نامه شماره 160219 مورخ 1400/12/11 توسط معاون اول رییس جمهور ابلاغ شد.

 

وزارت امور اقتصادی و دارایی- وزارت امور خارجه- وزارت راه و شهرسازی- وزارت نفت

وزارت صنعت، معدن و تجارت- وزارت کشور- سازمان حفاظت محیط­زیست

گمرک جمهوری اسلامی ایران

هیئت‌ وزیران در جلسه 4/12/1400 به پیشنهاد شماره 11838/100/1400 مورخ 8/4/1400 سازمان حفاظت محیط‌زیست (با همکاری وزارتخانه­های امورخارجه، راه و شهرسازی، نفت، صنعت، معدن و تجارت، کشور و امور اقتصادی و دارایی) و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده (14) قانون مدیریت پسماند - مصوب 1383- و ماده واحده قانون اجازه عضویت جمهوری اسلامی ایران در کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون‌مرزی مواد زاید زیان‌بخش و دفع آنها – مصوب 1371-، آیین‌نامه اجرایی واردات، صادرات و عبور پسماندها بر اساس مقررات کنوانسیون بازل را به شرح زیر تصویب کرد:

 

آیین ­نامه اجرایی واردات، صادرات و عبور پسماندها براساس مقررات کنوانسیون بازل

ماده 1- در اين آیین‌نامه، اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به كار می‌روند:

1- کنوانسیون: کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون‌مرزی مواد زاید زیان­بخش و
دفع آنها. 

2- کشور عضو: کشور عضو کنوانسیون.

3- سازمان: سازمان حفاظت محیط‌زیست.

4- مرجع صلاحیت‌دار: معاون محیط‌زیست انساني سازمان.

5- اداره کل: اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان محل استقرار واحد متقاضي واردات،
محل انبار جهت صادرات و یا محل استقرار گمرک جهت عبور.

6- عبور: رویه­ گمرکی که شامل موارد زیر است:

الف- عبور خارجی: رویه گمرکی که بر اساس آن کالایی به منظور عبور از قلمرو گمرکی از یک گمرک مجاز وارد و از گمرک مجاز دیگری، تحت نظارت گمرک خارج شود. 

ب- عبور داخلی: رویه گمرکی که بر اساس آن کالایی از یک گمرک مجاز به گمرک مجاز دیگر و یا سایر اماکن تحت نظارت گمرک منتقل می‌گردد تا تشریفات قطعی گمرکی آن در مقصد انجام شود. 

7- محموله: محموله حاوی پسماند.

8- دفع‌: کلیه روش‌های از بین بردن یا کاهش خطرات ناشی از پسماندها از قبیل بازیافت، دفن بهداشتی، زباله‌سوزی و هر عملی که در الحاقیه (4)‌ كنوانسيون ( عملیات دفع)‌ مشخص‌ شده است.

9- مدیریت صحیح محیط‌زیستی: اقداماتی که به منظور جلوگیری از ایجاد و انتشار آلودگی در محیط‌زیست، مطابق ضوابط و استانداردهای ملاک عمل سازمان انجام می­شود.

10- شناسه (کد)آيسيك: شناسه (کد) مندرج در پروانه بهره‌برداری مربوط به طبقه‌بندی کلیه فعالیت‌های اقتصادی صادره توسط دستگاه ذی‌ربط.

11- پسماندهای ویژه (خطرناک): پسماندهایی که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمی بودن، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی یا مشابه آن و همچنین تعلق به هریک از گروه‌های مندرج در الحاقیه (1) (طبقه­بندی مواد زایدی که باید تحت واپایش (کنترل) قرار گیرند) به عنوان پسماندهای ویژه (خطرناک) در نظر گرفته می‌شوند مگر اینکه خصوصیات خطرناک مندرج در الحاقیه (3) ( مشخصات خطرناک بودن مواد زاید) را دارا نباشند.

12- پسماندهای الحاقیه (8) کنوانسیون: پسماندهایی که مشمول کنوانسیون هستند از جمله موارد مذکور در الحاقیه شماره (1) (طبقه­بندی مواد زایدی که باید تحت واپایش (کنترل) قرار گیرند) و دارای خصوصیات موجود در الحاقیه شماره (3) کنوانسیون (مشخصات خطرناک بودن مواد زاید).

13- پسماندهای الحاقیه (9) کنوانسیون: پسماندهایی که خطرناک نیستند مگر اینکه اجزای الحاقیه (1) (طبقه­بندی مواد زائدی که باید تحت واپایش (کنترل) قرار گیرند) را تا حدی دارا باشند که خصوصیات خطرناک مندرج در  الحاقیه (3) (مشخصات خطرناک برای مواد زائد) را از خود نشان دهد.

14- سایر پسماندها: پسماندهایی كه از گروه مندرج در الحاقیه (2) کنوانسیون (ضایعاتی که نیاز به توجه خاص دارند) هستند و مورد انتقال برون‌مرزي قرار مي‌گيرند.

15- متقاضی: شخصیت حقیقی یا حقوقی که قصد اقدام برای واردات، صادرات و یا عبور پسماندهای موضوع کنوانسیون را دارد.

16- متصدی حمل‌ و نقل: کلیه شرکت‌ها و مؤسسات حمل‌ و نقل، سازمان‌ها، کارخانجات و از این قبیل اعم از دولتی و غیردولتی که به حمل ‌و نقل محموله‌های خطرناک (تولیدات یا مواد اولیه) مبادرت می‌ورزند و دارای پروانه فعالیت معتبر از وزارت راه و شهرسازی می‌باشند.

17- اظهارنامه: برگه (فرم) اظهارنامه کنوانسیون در خصوص نقل و انتقالات برون‌مرزی بر اساس بخش (الف) الحاقیه شماره (5) کنوانسیون (اطلاعاتی که باید هنگام تسلیم اطلاعیه ارایه گردد).

18- ثبت سفارش: اخذ مجوز ورود پسماند به کشور از وزارت صنعت، معدن و تجارت در سامانه جامع تجارت ایران پس از اخذ مجوزهای اولیه از سازمان.

19- آزمایشگاه معتمد: آزمایشگاهی که در بخش‌های دولتی و غیردولتی کشور وجود دارد و توانایی آن جهت سنجش عامل (پارامتر)هاي محیط‌زیستي بر اساس ضوابط و مقررات جاری، مورد
تأیید سازمان قرار گیرد.

20- سامانه: سامانه جامع مدیریت محیط‌زیست که اقدامات داخلی سازمان در خصوص نقل و انتقالات پسماند توسط آن صورت می‌پذیرد.

21- سامانه ای­پی­ال: سامانه پنجره واحد تجارت برون‌مرزی گمرک.

ماده 2- هرگونه واردات، صادرات و عبور پسماند ویژه (خطرناک) و سایر پسماندها بدون رعایت مفاد کنوانسیون، مفاد این آیین­نامه و سایر قوانین و مقررات ملی مدیریت پسماند در کشور ممنوع می‌باشد.

ماده 3- واردات و صادرات پسماند ویژه (خطرناک) و سایر پسماندها از یا به کشور غیر عضو ممنوع است.

ماده 4-  ثبت تمامی درخواست‌های واردات، صادرات، عبور و نیز ترخیص مواد موضوع این آیین­نامه از مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی، در سامانه الزامی می‌باشد.
کلیه راهنماهای نحوه ثبت و پیگیری درخواست‌ها باید توسط سازمان در سامانه درج گردد.

ماده 5- هرگونه واگذاری مجوز واردات، صادرات و یا عبور پسماندهای ویژه (خطرناک) به غیر ممنوع می‌باشد. متخلفین موظفند در اجرای ماده (17) قانون مدیریت پسماندها - مصوب 1383- حسب تشخیص سازمان، پسماندهای مشمول کنوانسیون را به کشور مبدأ اعاده و یا در صورت امکان مدیریت در داخل کشور، تحت نظارت سازمان و با هزینه خود با رعایت مدیریت صحیح محیط‌زیستی دفع کنند.

ماده 6- صادرات، واردات و عبور پسماندها با رعایت استاندارد ملي کشور برای بسته­بندي و حمل ‌و نقل مواد ويژه با شماره استاندارد ايران (2925) و آیین‌نامه اجرایی حمل‌ و نقل جاده‌ای مواد خطرناک موضوع تصویب­نامه شماره 44870/ت22029هـ مورخ 27/12/1380 و اصلاحات بعدی آن انجام می­شود.

ماده 7- پسماندهای مندرج در الحاقیه­های کنوانسیون، مشمول این آیین­نامه قرار می‌گیرند و پسماندهای بخش های دفاعی و پسماندهای ویژه پرتوزا در دامنه شمول این آیین­نامه نمی­باشند و تابع قوانین و مقررات مربوط به خود هستند.

ماده 8- واردات پسماند ویژه (خطرناک) و سایر پسماندها (الحاقیه های (8) و (2)) بر اساس مفاد کنوانسیون و به موجب بند (ز) ماده (122) قانون امور گمرکی - مصوب 1390- به کشور ممنوع می‌باشد.  

• در موارد استثنا و در صورت اعلام نیاز به واردات نوعی از پسماند ویژه و یا سایر پسماندهای مربوط به عنوان ماده اولیه توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت (با ارایه توجیهات و مستندات لازم مبنی بر نبود و یا کمبود ماده اولیه مربوط در کشور) منوط به تأیید مدیریت صحیح محیط‌زیستی در واحد بازیافت­کننده دارای پروانه بهره‌برداری و شناسه (کد) آیسیک، واردات این نوع از پسماندها توسط مرجع صلاحیت‌دار مجاز است.

ماده 9- مجوز واردات پسماندهای مشمول الحاقیه (8) و (2) کنوانسیون مشروط به دریافت تأییدیه مرجع صلاحیت‌دار کشور مبدأ به صورت زیر می‌باشد:

1. دریافت برگه (فرم) تکمیل‌شده اظهارنامه کنوانسیون ممهور به مهر مرجع صلاحیت‌دار کشور مبدأ مبنی بر موافقت با صادرات پسماند با مشخصات محموله موردنظر به زبان فارسی یا انگلیسی از طریق رایانامه مرجع صلاحیت‌دار.
2. تنها به رایانامه‌های دریافتی از آدرس‌های رایانامه مراجع صلاحیت‌دار معرفی‌شده در پایگاه اینترنتی کنوانسیون ترتیب اثر داده خواهد شد.

ماده 10- در هنگام بررسی مراحل واردات پسماندها لازم است عدم آلودگی پسماندهای مشمول فهرست (9) کنوانسیون به اجزای ویژه الحاقیه­های (1) و (3) کنوانسیون توسط سازمان محرز ‌گردد. 

ماده 11- در مرحله ثبت سفارش به دلیل عدم دسترسی به محتوای محموله، ارایه تعهدنامه رسمی توسط واردکننده (واحد بازیافت­کننده یا دارنده کارت بازرگانی) الزامی است. تعهدنامه مبنی بر انجام واکاوی (آنالیز) محموله پیش از ترخیص از گمرک مربوط و عودت کالا به مبدأ در صورت آلودگی به اجزای ویژه (الحاقیه 1) می‌باشد.

تبصره 1- صدور مجوز ثبت سفارش در خصوص پسماندهای مندرج در الحاقیه (9) کنوانسیون برای دارندگان کارت بازرگانی منوط به معرفی واحد بازیافت­کننده با تأیید عملکرد صحیح محیط‌زیستی توسط ادارات کل و دارا بودن پروانه بهره‌برداری و شناسه (کد) آیسیک مربوط می‌باشد.

تبصره 2- در صورت ورود موقت پسماندهای مندرج در الحاقیه (9) کنوانسیون توسط دارندگان کارت بازرگانی، متقاضی باید قبل از اقدام به واردات، واحد دارای شرایط مندرج در تبصره (1) این ماده را به اداره کل معرفی نماید. در غیر این صورت اظهارنامه عبور داخلی مربوط در سامانه ای­ال­پی به منظور عبور کالا از گمرک مرزی به گمرک استان مربوط تأیید نمی‌گردد.

ماده 12- صادرات پسماندهاي مشمول الحاقيه شماره‌های (2)، (8) و (9) (در صورت آلوده بودن به اجزای ویژه) كنوانسيون منوط به اخذ مجوز از مرجع صلاحیت‌دار کشور مقصد است. در صورت اعلام نیاز به مواد بازیافتی پسماندهای فوق توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز اعلام وجود واحدهای بازیافت کننده واجد شناسه (کد) آیسیک مربوط در کشور و تأیید مدیریت صحیح محیط‌زیستی آنها توسط اداره کل، بر اساس بند (10) ماده (4) کنوانسیون، صادرات انجام نمی‌پذیرد و واحدهای دریافت‌کننده و مدیریت کننده این‌گونه پسماندها در داخل کشور در اولویت می‌باشند.

ماده 13- پیش از هرگونه اظهار پسماندهاي مشمول الحاقيه شماره‌های (2)، (8) و (9) (در صورت آلوده بودن به اجزای ویژه) در گمرکات کشور، تقاضای صادرات ابتدا باید توسط صادرکننده در سامانه ثبت، و مدارک موردنیاز منطبق بر موارد اعلام‌شده در سامانه بارگذاری ‌گردد. متقاضی باید پس از تأیید اولیه توسط مرجع صلاحیت‌دار، نسبت به پیگیری امور اظهارنامه اقدام و برگه (فرم) تکمیل‌شده را در سامانه بارگذاری کند. 

ماده 14- جهت اطمینان مرجع صلاحیت‌دار از موافقت کشور مقصد با صادرات پسماندهاي مشمول الحاقيه شماره‌های (2)، (8) و (9) (در صورت آلوده بودن به اجزای ویژه) تکمیل برگه (فرم) اظهارنامه کنوانسیون به زبان فارسی یا انگلیسی بسته به کشور مقصد توسط صادرکننده ضروری است.

تبصره- درصورتی‌که جهت تعیین نوع پسماند (تعیین ویژه و غیر ویژه بودن) نیاز به آزمایش باشد، نمونه‌گیری و واکاوی (آنالیز) از پسماند توسط آزمایشگاه معتمد در حضور نماینده اداره کل پیش از بارگیری، در محل انبارش پسماند انجام و نتایج به اداره کل اعلام می­گردد.

ماده 15- مرجع صلاحیت‌دار باید نامه و برگه (فرم) اظهارنامه تکمیل‌شده را به مرجع صلاحیت‌دار کشور مقصد و یا کشور/کشورهای محل عبور (در صورت وجود)، به منظور دریافت مجوز صادرات و یا عبور ارسال نماید.

تبصره- در صورت عدم دریافت پاسخ از کشور محل عبور چنانچه اعلام نظر کلی برای عبور در پرسش­نامه کنوانسیون مربوط به آن کشور، که سالانه توسط اعضا تکمیل می‌گردد، درج نشده باشد، عبور از محل کشور مربوط مجاز نمی‌باشد. تا پیش از دریافت اعلام رضایت کتبی از کشور محل عبور، آغاز صادرات مجاز نیست.

ماده 16- بارگذاری خلاصه یا مفاد بیمه‌نامه‌ها به میزان مسئولیت­های مقرر، وفق مقررات و قراردادها و اسناد حمل ‌و نقل، توسط متقاضی در سامانه الزامی است.

• به منظور رفع آلودگی ناشی از هرگونه سانحه هنگام حمل‌ و نقل و پاک‌سازی محیط، تعیین مسئولیت متقاضی یا دیگر عوامل دخیل بر اساس مدارک مندرج در این ماده انجام می­شود.

ماده 17- در خصوص پسماندهای الحاقیه (8)، صادركننده بايد زمان بارگيري را به اداره كل جهت نظارت و انجام هماهنگی‌های لازم امور گمرکی  و امور حمل ­و نقلی اطلاع دهد.

ماده 18- متقاضي موظف به درج اطلاعات زیر در سامانه می‌باشد: 

1- نوع، ترکیبات و مقدار پسماند.

2- زمان ورود یا خروج پسماند به/ از کشور.

3- نام کشور مبدأ/ مقصد تولید پسماند به تفکیک در هر پیش صورتحساب (فاکتور).

4-  اعلام وصول پسماند در واحد مربوط به اداره کل در واردات پسماند.

5- اعلام پايان انجام فرايند بازيافت يا امحا به اداره کل در واردات پسماند.

تبصره- انجام فرآیند صدور مجوز ثبت سفارش برای دفعات واردات یک محموله بعدی منوط به ارایه مستندات موضوع بندهای (4) و (5) این ماده به اداره کل در سامانه می‌باشد.

ماده 19- در خصوص محموله‌های وارداتی یا صادراتی پسماندها، انجام واکاوی (آنالیز) توسط آزمایشگاه‌های معتمد بايد مطابق با شیوه‌نامه‌های سازمان صورت پذیرد.

• آزمايشگاه معتمد باید دارای گواهینامه با تاریخ معتبر در انجام واکاوی (آنالیز) برای عامل (پارامتر)هاي مورد آزمایش پسماندهای مشمول الحاقیه­های کنوانسیون باشد. 

ماده 20- نظر به ظرفیت خطرسازی برخی پسماندهای مشمول الحاقیه (8) کنوانسیون برای محیط‌زیست کشور، مجوز عبور خارجی پسماندهای خطرناک با شناسه (کد)  اچ 1(1H)، اچ 3(3H)، اچ 1،4 (4،1H)، اچ 2،4 (4،2H)، اچ 3،4 (4،3H)، اچ 1،6 (6،1H)، اچ 2،6 (6،2H)، اچ 10(10H)، اچ 11(11H) و اچ 12(12H) منطبق بر الحاقیه (3) کنوانسیون از قلمروهای آبی، زمینی (جاده‌ای و ریلی) و هوایی کشور صادر نمی‌گردد.

ماده 21- صدور مجوز عبور خارجی برای سایر پسماندهای ویژه (خطرناک) منطبق بر شناسه (کد)های الحاقیه (3) کنوانسیون توسط مرجع صلاحیت‌دار بررسی و در صورت موافقت، درج اطلاعات زیر در سامانه توسط متقاضی الزامی است: 

1- برگه (فرم) تکمیل‌شده اظهارنامه کنوانسیون (به زبان انگلیسی) ممهور به مهر و امضای مرجع صلاحیت‌دار کنوانسیون کشور مبدأ برای دریافت مجوز از کشور مقصد.

2- تأییدیه رسمی کشور مقصد برای واردات از کشور مبدأ.

3- سایر اطلاعات موردنیاز سازمان شامل مشخصات محموله، ضرورت عبور خارجی آن از قلمرو کشور جمهوری اسلامی ایران (نظیر نبودن مسیر جایگزین)، خط سیر محموله، پاسخ سایر کشورهای مسیر عبور، زمان‌بندی تقریبی انجام عبور و بیمه‌نامه‌ها و قراردادهای حمل‌ و نقل.

4- اطلاع‌رسانی به پلیس‌راه، ادارات کل راهداری و حمل‌ و نقل جاده‌ای و هلال‌احمر استان‌های محل عبور محموله توسط اداره کل از طریق مکاتبه جهت آمادگی در مقابل بروز سوانح احتمالی جاده‌ای و خطرات ناشی از حمل‌ونقل پسماندهای ویژه (خطرناک).

5- تعهدنامه رسمی در سامانه، مبنی بر عدم انجام هرگونه بارگيري، تخليه و يا بازنمودن مهر و موم (پلمپ) محموله ضمن انجام عبور خارجی از كشور و نیز عهده‌داری پاک‌سازی هرگونه آلودگی محیط‌زیستی ناشی از نشت یا انتشار محتويات محموله به محیط‌زیست.

6- کلیه مجوزها و مدارک بین‌المللی و معیارهای فنی متصدی حمل‌ و نقل برای حمل‌ و نقل ایمن پسماندهای ویژه (خطرناک) مطابق با اعلام سازمان راهداری و حمل ‌و نقل جاده‌ای.  

7- پیش صورتحساب (فاکتور) محموله.

8- مشخصات هویتی متقاضی صدور مجوز عبور خارجی شامل نام، نام خانوادگی، شماره تلفن همراه، شماره کارت ملی یا گذرنامه.

ماده 22- در صورت بروز هرگونه حادثه‌، اقدامات زیر انجام می­شود:

1- متصدی حمل‌ و نقل در اسرع وقت محل حادثه را به ادارات کل حفاظت محیط‌زیست و مدیریت بحران استان اعلام نماید.

2- كليه اقدامات لازم و اصولی اولیه وفق مقررات مربوط براي جلوگيري از انتشار و توسعه آلودگی‌های محیط‌زیستی در محل وقوع و پاک‌سازی منطقه از سوی متصدی حمل ‌و نقل صورت پذیرد.

تبصره- دستورالعمل نحوه پاک‌سازی و جلوگیری از آلودگی محیط­زیست توسط سازمان با همکاری وزارتخانه­های کشور و راه و شهرسازی و دستگاه­های مرتبط تدوین و به دستگاه­های مربوط ابلاغ می­شود.

ماده 23- عبور خارجی پسماندهای الحاقیه (9) کنوانسیون نیازمند اخذ مجوز از اداره کل محل استقرار گمرکات ورود می‌باشد. درج مدارک زیر در سامانه توسط متقاضی الزامی می‌باشد:

1. تأیید گمرک اظهارکننده (ورودی) در خصوص عبور خارجی.
2. نام گمرک اظهارکننده (ورودی).
3. نام گمرک محل خروج (مقصد).
4. کلیه مشخصات و مدارک فعالیت شرکت متصدی حمل‌ و نقل.
5. پیش صورتحساب (فاکتور).
6. تصویر کلیه بیمه‌ها و اسناد حمل‌ و نقل.
7. تعهد رسمی در سامانه شامل عدم بارگیری و تخلیه در طول مسیر عبور و پاک‌سازی در صورت وقوع حادثه.

تبصره- سازمان و گمرک جمهوری اسلامی ایران موظفند ظرف سه ماه نسبت به اتصال سامانه و سامانه ای­پی­ال اقدام نمایند.

ماده 24- عبور داخلی کلیه پسماندها عیناً به عنوان ورود پسماندها به کشور محسوب شده و بر اساس شرایط اعلام‌شده در این آیین‌نامه عمل می­گردد.

ماده 25- برای ترخیص پسماندها از مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی کشور، مشروط به حصول اطمینان از اینکه منبع تولید پسماند مربوط به منطقه آزاد تجاری -  صنعتی و ویژه اقتصادی و نه خارج از قلمروی کشور باشد، همان رویه حمل‌ و نقل پسماندهای داخلی ملاک عمل قرار می‌گیرد و صدور مجوز منوط به اعلام مدیرعامل منطقه آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی به اداره کل می‌باشد.

ماده 26- درصورتی‌که بر اساس گواهی مبدأ، منبع پسماند، خارج از قلمرو کشور باشد و از طریق مناطق آزاد تجاري‌- صنعتي و ويژه اقتصادي وارد کشور شود، مشمول قوانین و مقررات کنوانسیون بوده و بر اساس رویه واردات مطابق احکام این آیین‌نامه عمل می­شود.

ماده 27- در خصوص صادرات پسماند از طریق مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی به سایر کشورها بر اساس رویه صادرات مطابق احکام این آیین‌نامه عمل می­شود.

محمد مخبـر

معاون اول رييس ­جمهور

دریافت متن کامل