تاریخ دادنامه: 1401/1/20       شماره دادنامه: 110      شماره پرونده: 0002368

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای حمید محمدی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند (ج) قسمت شرایط اختصاصی داوطلبان مندرج در صفحه 17 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره دکتری ( ph.D ) نیمه متمرکز سال 1400

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند (ج) از قسمت شرایط اختصاصی داوطلبان مندرج در صفحه 17 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره دکتری ( ph.D ) نیمه متمرکز سال 1400 را خواستار شده است و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

"به استحضار می‌رساند در بند (ج) شرایط اختصاصی داوطلبان تحصیل در دفترچه شماره یک آزمون دوره دکتری نیمه متمرکز سال 1400 سازمان سنجش آموزش کشور آمده است: دانشجویان شاغل به تحصیل در دوره روزانه مقطع دکتری تخصصی (پذیرفته شدگان سال 1398 و قبل از آن) در صورت عدم انصراف تا پایان مهلت ثبت‎نام، مجاز به ثبت نام و شرکت مجدد در این آزمون نمی‌باشند و البته در همان بند بر رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شماره 726 ـ 1399/5/28 تأیید شده است که طی رأی مذکور هیأت عمومی دیوان عدالت اداری رأی بر ابطال بند (ج) فوق در دفترچه دکتری سال 1397 صادر نموده است و همچنین تبعیض بین دانشجویان روزانه و دانشجویان غیرروزانه در یک موضوع مشابه و برخورد تبعیض‌آمیز و سلیقه‌ای سازمان سنجش آموزش کشور در اجرای رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شماره 726 ـ 1399/5/28 مبنی بر ابطال کامل محدودیت ثبت‎نام برای کلیه دانشجویان مشغول به‌تحصیل در مقطع دکتری عادلانه نمی‌باشد. مستنداً به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تقاضای ابطال بند (ج) دفترچه شرایط اختصاصی داوطلبان تحصیل در دوره دکتری نیمه متمرکز سال 1400 سازمان سنجش آموزش کشور که تناقض حق تحصیل مصرح در قانون اساسی از جمله اصل 3 آن است را دارم. همچنین با توجه به احتمال ورود خسارت به‌دلیل عدم امکان ثبت نام در صورت قبولی نهایی در آزمون سال 1400 تقاضا دارم با عنایت به ضرورت و فوریت موضوع به استناد ماده 36 قانون دیوان نسبت به صدور دستور موقت بذل عنایت لازم به‌عمل آید."

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

"ج) دانشجویان شاغل به تحصیل در دوره روزانه مقطع دکتری تخصصی (پذیرفته‌شدگان سال 1398 و قبل از آن) در صورت عدم انصراف تا پایان مهلت ثبت نام، مجاز به ثبت‌نام و شرکت مجدد در این آزمون نمی‌باشند. ثبت نام و شرکت مجدد در این آزمون برای فارغ التحصیلان مقطع دکتری تخصصی به شرط فراغت از تحصیل در آن مقطع تا پایان نیمسال اول سال تحصیلی جاری (1400 ـ 1399) بلامانع می‌باشد. ضمناً با توجه به رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره 726 ـ 1399/5/28 دانشجویان شاغل به تحصیل در دوره‌های غیرروزانه دکتری (به شرط نداشتن مشکل نظام وظیفه برای برادران) می‌توانند بدون انصراف از تحصیل در آزمون دکتری سال 1400 ثبت نام و شرکت نمایند. بدیهی است این داوطلبان بعد از اعلام نتایج نهایی در صورت قبولی باید انصراف قطعی از رشته قبلی را به دانشگاه جدید محل تحصیل ارائه دهند. "

علی‌رغم ابلاغ دادخواست و ضمائم آن به سازمان سنجش آموزش کشور تا زمان رسیدگی به پرونده در جلسه هیأت عمومی، پاسخی از آن مرجع واصل نشده است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1401/1/20 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً: براساس بند سوم اصل سوم و اصل سی ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تحصیل حقی است برای عموم افراد و منع آن برمبنای قسمت اخیر ماده 1 قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال 1353 جز با مجوز قانونی امکانپذیر نیست. ثانیاً: وظایف و اختیارات شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی طی هفت بند در ماده 3 قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب سال 1394 احصاء شده و از هیچ یک از بندهای مذکور، صلاحیت ایجاد محرومیت از ثبت نام و شرکت مجدد در آزمون برای دانشجویان دوره روزانه که تا پایان مهلت ثبت نام انصراف نداده‌اند، استنباط نمی‌شود. ثالثاً: ایفای وظیفه «برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت» که براساس صدر ماده 2 قانون یادشده به شورای مزبور واگذارشده، مجوزی بر ایجاد تضییق برای شرکت در آزمون برای دانشجویان شاغل به تحصیل در دوره روزانه در صورت عدم انصراف تا پایان زمان ثبت نام نیست. زیرا این دسته از افراد می‌توانند در صورت قبولی در آزمون سالهای بعد و تا قبل از ثبت نام در دانشگاه محل قبولی نسبت به انصراف از دانشگاه قبلی محل تحصیل خود اقدام کنند. بنا به مـراتب فوق، بند «ج» قسمت «شرایط اختصاصی داوطلبان» مندرج در صفحه 17 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره دکتری ( Ph.D ) نیمه‌متمرکز سال 1400 که دانشجویان شاغل به تحصیل در دوره روزانه مقطع دکتری تخصصی (پذیرفته شدگان سال 1398 و قبل از آن) را در صورت عدم انصراف تا پایان مهلت ثبت نام، مجاز به ثبت نام و شرکت در آزمون سال 1400 ندانسته، خارج از حدود اختیار مرجع تصویب‌کننده و خلاف قوانین فوق‌الذکر است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری