تاریخ دادنامه: 1398/6/26     شماره دادنامه: 1306      شماره پرونده: 2494/98

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

اعلام‌کننده تعارض : خانم فاطمه رجایی

موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری 

گردش کار : شاکیان پرونده‌های موضوع تعارض به علت عدم اعطای مرخصی از سوی دستگاه محل خدمت نتوانسته‌اند از افزایش مدت 3 ماهه مرخصی زایمان خود از 6 ماه به 9 ماه استفاده کنند و پس از گذشت دوره 9 ماهه مذکور با طرح شکایت درخواست الزام دستگاه محل خدمت به اعطای مدت مرخصی استفاده نشده زایمان را نموده‌اند. شعب دیوان در این خصوص با استنباط مختلف از قانون آراء متعارض صادر کرده‌اند.

گردش کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:

الف: شعبه 35 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9509980903500931 با موضوع دادخواست خانم راهله سادات سامع به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ـ سازمان تأمین اجتماعی اصفهان و به خواسته تقاضای افزایش مرخصی زایمان از 6 ماه به 9 ماه و پرداخت حقوق و مزایا به موجب دادنامه شماره 9509970903501463ـ 1395/5/10 به شرح زیر رأی صادر کرده است:  مستفاد از تبصره ذیل ماده 90 از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 رسیدگی به موضوع خواسته خواهان با توجه به صدور رأی وحدت رویه به شماره 64ـ 1394/1/31 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری خارج از نوبت و بدون نیاز به تبادل بوده لذا دعوای مطروحه را با توجه به مفاد رأی ایجاد رویه اخیرالذکر و قانون اصلاح قانون تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 1392 مجلس شورای اسلامی و همچنین رأی وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره 225 و 224ـ 1395/3/25 مبنی بر بهره مندی تمامی مادران شاغل از مزایای قانون مذکور وارد تشخیص و حکم بر اجابت شکایت تقدیمی را صادر و اعلام می‌دارد. رأی صادره وفق ماده 65 از قانون فوق‌الذکر ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد..

رأی مذکور به موجب رأی شماره 9509970905600974ـ 1395/8/10 شعبه اول تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.

  ب: شعبه 4 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9409980900401880 با موضوع دادخواست خانم وجیهه خاتون ملاحی به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ـ اداره کل تأمین اجتماعی استان اصفهان و به خواسته الزام خواندگان به اعطاء مرخصی زایمان و افزایش مدت آن از 6 ماه به 9 ماه و پرداخت حقوق و فوق‌العاده مربوطه به موجب دادنامه شماره 9409970900402757ـ 1394/12/1 به شرح زیر رأی صادر کرده است:

  با بررسی مندرجات اوراق پرونده و مراتب مذکور در گردش کار و با ملاحظه تصویر شناسنامه‌های شاکی و فرزند وی و مستندات ارائه شده، نظر به اینکه بر اساس قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 1392 مرخصی زایمان محدود و منحصر به 9 ماهه اول زایمان و تا سن 9 ماهگی نوزاد می‌باشد و در قانون مذکور برای مدت عدم استفاده از مرخصی کامل 9 ماهه، ذخیره مرخصی و یا پرداخت حقوق و مزایای مضاعف پیش‌بینی نشده است و از طرفی بـا تـوجه بـه تاریخ طرح شکایت و تقدیم دادخواست (1394/10/27) مهلت مذکور منتفی شده است. الزام قانونی بر اجابت خواسته وجود ندارد. علیهذا شکایت غیروارد تشخیص و حکم به رد شکایت صادر و اعلام می‌شود. رأی صادره ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد. ضمناً با توجه به مراتب مذکور صدور دستور موقت منتفی است.

  در اثر تجدیدنظرخواهی از رأی مذکور شعبه 14 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به‌موجب دادنامه شماره 9509970956401869ـ 1395/11/12 با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می‌کند:

درخصوص دعوای تجدیدنظرخواهی خانم وجیهه خاتون‌ملاحی به طرفیت تجدیدنظرخواندگان فوق نسبت به دادنامه شماره 2757ـ 1394/12/1 موضوع پرونده کلاسه 1880 صادره از شعبه 4 بدوی که به موجب آن حکم به رد شکایت صادر شده است با توجه به مفاد اوراق و محتویات پرونده نظر به اینکه تجدیدنظرخواه مستخدم دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و فاقد رابطه استخدامی با سازمان تأمین اجتماعی (مدیریت درمان تأمین اجتماعی اصفهان) می‌باشد و از طرفی به موجب تبصره 2 ماده واحده قانون اصلاح قوانین و تنظیم جمعیت مصوب 1392 و تصویب‌نامه هیأت‌وزیران به شماره92091/ت46527/هـ ـ 1392/4/19 مرخصی زایمان از 6 ماه به 9 ماه افزایش یافته است و به موجب رأی وحدت رویه شماره 1328 ـ 1393/8/19 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پرداخت حقوق ایام مربوط به عهده دستگاه اجرایی متبوع مستخدم می‌باشد و استدلال شعبه بدوی به طرح شکایت خارج از مهلت قانونی فاقد استناد قانونی می‌باشد. لذا دادنامه تجدیدنظرخواسته خلاف موازین قانونی تشخیص و به استناد ماده 71 قـانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نقض می‌گردد و در خصوص شکایت شاکی نسبت به  دانشگاه علوم‌پزشکی‌اصفهان به استناد مقررات مذکور و رأی ایجاد رویه شماره 64ـ 1394/1/31 حکم به ورود شکایت و در خصوص سازمان تأمین اجتماعی به لحاظ عدم توجه شکایت به‌استناد ماده 53 قانون مارالذکر قرار رد شکایت صادر و اعلام می‌گردد. این رأی قطعی است.

ج: شعبه14 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9409980900402238 با موضوع   دادخواست خانم فاطمه رجائی به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ـ سازمان تأمین اجتماعی اصفهان و به خواسته الزام به اعطای مرخصی سه ماهه استفاده  نشده و پرداخت حقوق و حق بیمه مدت مذکور به موجب دادنامه شماره 9409970900403065 ـ 1394/12/25 به شرح زیر رأی صادر کرده است:

  با بررسی مندرجات اوراق پرونده و ملاحظه مستندات ارائه شده از جمله تصویر شناسنامه نوزاد و شاکی، نظر به اینکه بر اساس ماده واحده قانون تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 1392 مجلس شورای اسلامی و تصویب‌نامه شماره 92091/ت46527هـ ـ 1392/4/19 هیأت  وزیران مرخصی زایمان محدود و منحصر به 9 ماهه اول وضع حمل و تا سن 9 ماهگی نوزاد می‌باشد. در حالی که شاکی در تاریخ 1393/3/31 وضع حمل نموده و در تاریخ 1394/12/8 خارج از مهلت قانونی مذکور اقدام به طرح شکایت و تقدیم دادخواست نموده است و در مستندات فوق‌الذکر پرداخت حقوق و مزایای مضاعف و یا ذخیره مرخصی معادل ایام استفاده نشده پیش‌بینی نشده است. الـزام قانونی بـر اجابت خواسته وجـود ندارد. علیهذا شکایت غیروارد تشخیص و حـکم به رد آن صادر و اعلام می‌شود. رأی صادره ظرف 20روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.

  رأی مذکور به موجب رأی شماره 9509970956101726 ـ 1395/10/1 شعبه 11 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.

    هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1398/6/12 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

الف ـ تعارض در آراء محرز است.

ب ـ با توجه به تبصره 2 ماده واحده قانون اصلاح قوانین جمعیت و خانواده مصوب 1392/3/20 که در آن مقرر شده است: «به دولت اجازه داده می‌شود مرخصی زایمان مادران را به 9 ماه افزایش دهد و همسر آنان نیز از دو هفته مرخصی اجباری (تشویقی) برخوردار شوند، این قانون به مادرانی که سن فرزند آنان به 9 ماهگی نرسیده است تسری می‌یابد و مادر می‌تواند تا سن 9 ماهگی نوزاد از مرخصی زایمان استفاده کند.» استنباط می‌شود، استفاده از مرخصی زایمان به جهت مصلحت مادر و فرزند برای دوره نه ماهگی پس از تولد فرزند می‌باشد و پس از آن موضوعیت ندارد و مصوبه شماره 92091/ت46527هـ ـ 1392/4/19 هیأت‌وزیران نیز مؤید همین امر است و آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره‌های 64ـ 1394/1/13 و 1328 ـ 1393/8/19 همگی تأکید بر الزام دستگاه‌های اجرایی به اعطای مرخصی زایمان همراه با پرداخت حقوق و مزایا به مدت 9ماه دارد و دستگاه اجرایی اختیاری جهت جلوگیری از استفاده مستخدم از این حق قانونی ندارد، بنابراین چنانچه دستگاه اجرایی محل خدمت مستخدم از اعطاء مرخصی زایمان خودداری کند، اولاً: دلیلی بر الزام مستخدم به حضور در محل خدمت طی دوره 9ماهه پس از زایمان نیست و در صورت عدم حضور در محل خدمت مرتکب تخلفی نشده است. ثانیاً: مرخصی مذکور اختصاص به مدت 9 ماهه پس از زایمان دارد و قابل ذخیره‌سازی یا مطالبه آن پس از مدت مذکور نیست، بنابراین آراء صادر شده به رد شکایت بـه شرح منـدرج در گردش کار از ایـن حیث که پس از اتمام دوره مـرخصی 9ماهه زایمان، الزام دستگاه محل خدمت به اعطای مرخصی زایمان وجهی ندارد صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی